Vị giám đốc không đủ tư cách - Hãy học từ thất bại

Chương 1 - Mục 1.1: Bảng chữ cái của Bencha

Mục đích của mọi doanh nghiệp là tồn tại

Rốt cục bencha nói về cái gì vậy?
Đầu tiên tôi muốn thử đề cập đến phần tôi đang suy nghĩ, về sự khác biệt giữa bencha và các công ty vừa & nhỏ thông thường, từ đó đưa ra định nghĩa bencha.

Nhà quản lý các công ty vừa & nhỏ thông thường đang quản lý công ty của chính họ, vậy thì thứ tự ưu tiên nhất trong vấn đề kinh doanh là gì?
Đó chính là sự tồn tại lâu dài.
Nếu công ty không còn, thì sẽ không thể trả thanh toán cho nhân viên, cho các đối tác. Không chỉ vậy, mà bản thân họ cũng không còn cái để ăn. Nếu chỉ không đủ ăn, họ hoàn toàn có thể nhận trợ cấp từ người có thu nhập. Nhưng thực tế, ở hầu hết trường hợp của các công ty vừa & nhỏ, khi công ty không còn, là chính do kinh doanh yếu kém dẫn đến phá sản. Phía nhà quản lý trách nhiệm vẫn còn đó, đến mức ngập đầu trong nợ nần.
Vậy thì, không thể để công ty đổ vỡ được. Sự tồn tại và tiếp diễn của công ty là vô cùng quan trọng.

Lấy ví dụ 1 công ty đang có 1 sản phẩm rất thành công, nhà quản lý đang thu được lợi nhuận lớn hơn dự tính ban đầu. Nếu là 1 nhà quản lý có tham vọng, chắc ông sẽ cố gắng muốn phát triển công ty hơn nữa, bằng cách tái đầu tư lợi nhuận, tung ra thị trường mới những sản phẩm mới.
Thế nhưng, 1 thực tế là, trong thế giới này, chính xác là các nhà quản lý Nhật Bản sẽ luôn nghĩ về rủi ro thất bại nếu phát triển 1 dự án mới, hơn là suy nghĩ tích cực về cơ hội lớn mạnh thành tập đoàn lớn. Đầy rẫy những rủi ro về nền tảng kỹ thuật, về cảm giác nhu cầu thị trường sẽ giảm, về rủi ro đầu tư lớn cho trang thiết bị, rõ ràng rất nguy hiểm cho sự tồn tại của công ty.

Mục đích của bencha là lợi nhuận.

Đối nghịch với cách né tránh rủi ro của các nhà quản lý Nhật Bản là phong cách kinh doanh bencha.

Đối với bencha, sự tồn tại của công ty chỉ là thứ yếu trong thứ tự ưu tiên kinh doanh.
Trước cả công ty, trước tiên dự án phải tồn tại được.
Nhà khởi nghiệp khi khởi nghiệp, những gì ban đầu không phải là 1 tổ chức mang tên gọi công ty. Ở 1 thị trường đang ẩn giấu những cơ hội kinh doanh, có thể là 1 kỹ thuật mang tính cách mạng, có thể là 1 mô hình quản lý, hay những mô hình kinh doanh kiểu mới sẽ tạo nên hiệu quả kinh doanh 1 cách xuất sắc. Đó chính là những gì ban đầu có trước khi khởi tạo công ty. Không có chuyện ngược lại.

Nhà khởi nghiệp sẽ cố gắng áp dụng những kỹ thuật tiên tiến, những sản phẩm mới, những phương pháp quản lý hiệu quả vào 1 thị trường mới (tùy trường hợp, có thể là thị trường cũ) để trong tương lai gần, mang về những lợi nhuận khổng lồ cho chính bản thân họ và công ty họ lập nên. Đó chính là mục đích kinh doanh.

Tuy nhiên, để có thể cụ thể hóa dự án thì quả thật có rất nhiều việc phải làm.
Quản trị nhân sự, kế toán doanh nghiệp, thiết lập tài khoản với khách hàng, rồi huy động vốn thông qua IPO (niêm yết chứng khoán lần đầu ra công chúng). Để thực hiện những việc đó, cần thiết phải có 1 tổ chức, được gọi là công ty. Công ty không phải là mục đích, mà đơn thuần chỉ là 1 công cụ hiện thực & cụ thể hóa kinh doanh mà thôi. Rõ ràng là 1 điểm khác biệt hẳn với công ty thông thường khi mục đích của nó là sự tồn tại của tổ chức công ty.

Có 1 điểm khác nữa giữa công ty thông thường và công ty bencha.
Đó chính là cách suy nghĩ về nguồn lực kinh doanh.

Công ty thông thường khi lập kế hoạch kinh doanh sẽ suy nghĩ như thế nào về nguồn lực kinh doanh? Thực tế hầu hết là dựa trên nguồn lực sẵn có để bắt đầu kinh doanh.
Ví dụ, 1 công ty đang có 1 sản phẩm rất thành công, nhưng trang thiết bị sản xuất đã không đáp ứng đủ nhu cầu của thị trường.
Làm thế nào bây giờ?
Trường hợp của công ty bình thường.
Công ty bình thường luôn có xu hướng giảm thiểu rủi ro. Thay vì nghĩ nếu đầu tư vào trang thiết bị sản xuất để tăng sản lượng, rất có thể lợi nhuận tăng; họ lại nghĩ nếu đầu tư vào trang thiết bị sản xuất để tăng sản lượng, nhỡ nhu cầu thị trường bị co hẹp lại, thì tổn thất thật nặng nề. Nghĩ vậy, nhưng tiền thì vẫn muốn lãi.
Do đó, họ sẽ dùng lượng tiền trong phạm vi họ có để đầu tư vào trang thiết bị sản xuất. Những hoạt động khuếch trương kinh doanh kiểu vậy cũng khó làm thị trường tiềm năng lớn thêm.
Nếu chấp nhận 1 chút rủi ro, vay thêm tiền từ ngân hàng, cộng tiền vốn sẵn có, sẽ đầu tư lớn hơn vào trang thiết bị. Hình thức này gọi là huy động vốn từ bên ngoài. Tuy nhiên, thực tế các ngân hàng chỉ cho công ty vừa & nhỏ vay nếu có sự thế chấp tài sản từ nhà quản lý. Nó chỉ là 1 dạng chuyển đổi định dạng tài sản đang sở hữu sang dạng tiền mặt (vay) mà thôi. Bản chất vẫn là dùng nguồn lực kinh doanh trong phạm vi sẵn có, không thay đổi gì.

Vậy còn trường hợp công ty bencha?
Ở công ty bencha, cái cần giữ lại hầu như không có. Từ giai đoạn khởi tạo, nguồn nhân lực của cá nhân nhà khởi nghiệp (sức lao động, ý tưởng, hay tùy trường hợp mà cả năng lực kỹ thuật) đã cơ bản chiếm hơn nửa nguồn lực công ty. Do đó, nếu sản phẩm gây tiếng vang trên thị trường, công ty sẽ áp dụng chiến lược sau. Để có khả năng thỏa mãn đầy đủ hết nhu cầu thị trường, công ty sẽ tích cực huy động vốn từ bên ngoài, chủ yếu thông qua phát hành thêm cổ phiếu (equity finance) để đầu tư vào sản xuất. Hoặc ủy thác, gia công lại sản xuất ra bên ngoài. Dù rủi ro, nhưng đúng theo phong cách của bencha, nếu không tận dụng cơ hội tăng thị phần, chắc chắn sẽ thất bại.

Như vậy, đối nghịch với cách kinh doanh không dùng nguồn vốn mình không có của công ty thông thường, công ty bencha sẽ hoạch định 1 chiến lược vốn thích hợp và tích cực huy động lượng vốn đó từ bên ngoài. "Bencha" = "công ty vừa & nhỏ" = "do đó rủi ro nguy hiểm" là minh họa hình học dựa trên nguyên lý căn bản của kinh doanh "càng lớn càng tốt". "Càng lớn càng tốt" không giới hạn, thông qua các hình thức mua bán & sát nhập công ty, mà chúng ta dễ dàng thấy ở các ngân hàng Nhật Bản.

Bencha là vậy, luôn tích cực cố gắng huy động vốn từ bên ngoài. Nếu coi đó là tiên đề, thì chẳng còn ai thắc mắc về kích cỡ doanh nghiệp, việc thắc mắc này cũng trở nên vô nghĩa.
Công ty bencha dựa trên công cụ như vậy để hiện thực kinh danh. Điều cần thiết là tất cả nguồn lực phải tập trung vào chỉ 1 phương thức kinh doanh,  vào nghiên cứu phát triển, hay thực thi thần tốc marketing, để trong thời gian ngắn có được 1 vị trí nhất định trên thị trường. Đó là hình thức kinh doanh không phụ thuộc vào quy mô doanh nghiệp.

Từ đó thấy rằng, một lý do trong nhiều lý do thất bại của công ty bencha là, không phải sự ổn định hay thiếu an toàn của quy mô kinh doanh, mà chính là do cách kinh doanh tập trung toàn bộ nguồn lực kinh doanh.

Ở thung lũng Silicon (Mỹ), 97 công ty trong số 100 công ty đã phá sản trong vòng 3 năm

Chuyện gì đã xảy ra vậy?

Trong tương lai gần, ở 1 thị trường (có thể) đang tăng trưởng, dù có đưa vào sản phẩm mới, dù có 1 chiến lược kinh doanh hợp lý thâm nhập hiệu quả thị trường sẵn có, dù có thử nghiên cứu lý thuyết khả năng thành bại, thì kết quả thực tế cuối cùng vẫn là "không thử làm không thể biết".

Đúng là có rất nhiều bencha ra đời, hiện thực hóa kinh doanh bằng ý tưởng của chính họ, phương pháp, tốc độ. Nhưng rồi từ từ, xác suất sống sót được của các bencha là vô cùng thấp.
Các bencha thường hay tập trung vào những thị trường giống nhau. Internet phổ biến là đua nhau thành lập internet bencha. Starbucks phổ biến là đua nhau thành lập cafe bencha. Amazon thành nổi tiếng là đua nhau thành lập Online bookstore bencha. Đây cũng là 1 đặc điểm của bencha. Ai nhìn vào cũng thấy thị trường tương lai sẽ phát triển mạnh mẽ, nên đương nhiên lao vào. Những thị trường như vậy quả thực cạnh tranh rất khốc liệt, những công ty có khả năng sống sót là vô cùng hiếm.

Cũng có bencha thâm nhập vào thị trường ít ai để ý (niche market), nhanh chóng chiếm lĩnh thị trường. Mặc dù họ cũng chịu không ít áp lực từ những công ty cũ trên thị trường đó. Không ít trường hợp, những thói quen thương mại kiểu cũ, những nhược điểm phát sinh không cải thiện được, dẫn đến công ty sụp đổ.

Vậy thì khi nào bencha thành công?
Đó là khi kỹ thuật, sản phẩm, chiến lược đề ra đúng đắn 1 cách tuyệt vời, thêm nữa, chịu thực thi hết toàn bộ nguồn lực kinh doanh. Khi đó, bencha sẽ tăng trưởng với tốc độ kinh ngạc, tạo ra những thị trường mới, đánh bại hoàn toàn các đối thủ hiện hữu. Suy nghĩ về trường hợp phát triển thần tốc của Microsoft, Cisco Systems, Oracle, chúng ta sẽ hiểu. Làm được vậy, lợi ích đem lại từ những rủi ro ban đầu thật khổng lồ, siêu lợi nhuận.
Nhưng nhìn mặt trái vấn đề, rõ ràng xác suất thành công rất thấp. Không có gì khó hiểu cả, bởi phong cách bencha là phong cách tập trung hết nguồn lực vào 1 dự án. Dự án đó thất bại thì đương nhiên công ty phá sản.
Như đã nói ở trên, xác suất thành công của bencha là vô cùng nhỏ.

Siêu cường quốc về bencha như Mỹ, con số thông kê giúp ta hiểu rõ khẳng định đó. Ở thung lũng Silicon, xác suất sống sót của bencha sau 3 năm chỉ có 3%. Cứ 100 công ty khởi nghiệp thì có đến 97 công ty phá sản trong vòng 3 năm.

Chẳng có gi xấu, cũng chẳng có gì tốt. Bởi đây là bencha.
(hết mục 1.1)

Chương 1 - Mục 1.2: Thất bại là tài sản - hãy học phong cách bencha của Mỹ

Đặc điểm bencha Mỹ: thứ nhất, không được là nhanh chóng thất bại.
...
Đặc điểm bencha Mỹ: thứ hai, đầu tư vào những người có kinh nghiệm thất bại
...
Đặc điểm bencha Mỹ: thứ ba...
...
Chương 1 - Mục 1.3: High risk high return - Chân lý của bencha

Mặt sau của lợi nhuận luôn có rủi ro.
...
Nếu không ........................., không thể chiến thắng.
...
Chương 1 - Mục 1.4: Tiền có màu sắc - Hãy phân biệt sự khác nhau giữa cho vay tài chính và đầu tư
...
Trường hợp 1 - Đầu tư: bencha là miếng bánh ngon của quỹ tài chính?
...
Trường hợp 2 - Cho vay: bencha là miếng bánh dở của quỹ tài chính?
...